Goede adviezen, maar of ik hierna snap?

Handige tips om er het beste van te maken in economisch barre tijden

Moet u die nieuwe baan aannemen? Een huis kopen? Uw spaargeld opnemen? Juist nu gaan beleggen? Paul van der Kwast en Daphne van Paassen van Intermediair zetten de vragen die de krediet crisis oproept op een rij én zochten antwoorden van deskundigen.

1. Verlies ik mijn baan?
Die kans is inderdaad groter dan voor de krediet crisis. Dat komt omdat het consumentenvertrouwen sterker daalde dan ooit en omdat bedrijven minder makkelijk geld kunnen lenen. Dus: meer reorganisaties en een grotere kans op faillissementen. Het scheelt dat veel babyboomers de arbeidsmarkt gaan verlaten, waardoor de werkloosheid minder zal oplopen dan tijdens de laagconjunctuur begin dit decennium. Bovendien is er voor goede, hoogopgeleide mensen ook werk in economisch slechtere tijden.

2. Mijn werkgever is eigendom van private equity, wat nu?
De afgelopen jaren zijn veel Nederlandse bedrijven opgekocht door private equity-partijen. Sommige van die bedrijven werden beladen met schulden. Geen probleem bij de extreem lage rente van de afgelopen jaren, maar nu kan de rentelast ondraaglijk worden. De eerste faillissementen van bedrijven die geen geld meer kunnen lenen, zijn al een feit.

3. Hoe kan ik een reorganisatie aan zien komen?
Lees de krant. Wanneer een CEO ineens praat over ‘achtergebleven resultaten', staat er vaak een reorganisatie voor de deur. Ook berichten over vacature stops, minder zakenreizen, weggestuurde uitzendkrachten, de komst van interim-managers en geschuif met mensen naar andere functies zijn tekenen aan de wand.

4. Hoe groot is de kans dat ik er als eerste uit vlieg?
Ook al kunt u het niet goed vinden met de baas: dat mag geen reden zijn om er als eerste uitgewerkt te worden bij een reorganisatie. Over het algemeen geldt dat per leeftijdsgroep degene die het laatst binnen is gekomen, er als eerste uitgaat. Behalve als u als ‘onmisbaar' wordt aangemerkt. U nu ineens gaan profileren heeft overigens weinig zin: u wordt niet ineens ‘onmisbaar’. Proactief zijn kan echter geen kwaad. Doe uw werk zo goed u kunt. Vermoed u dat uw ontslag onafwendbaar zal zijn, wacht dan niet lijdzaam af. Wie voor de ontslagpiek een nieuwe baan zoekt, heeft twee keer zoveel kans om aangenomen te worden en te blijven.

5. Kan ik mijn bank nog vertrouwen?
Als een bank omvalt, krijgt u gegarandeerd de eerste 20.000 euro (100.000?) spaargeld terug en van de volgende 20.000 euro 90 procent. Heeft u meer dan 20.000 euro spaargeld, spreidt dat bedrag over meerdere banken. Bij hypotheken wordt gezocht naar een partij die uw schuld overneemt. Die blijft dus gewoon doorlopen en is niet plotseling opeisbaar.

6. Moet ik mijn aandelen verkopen?
Professionele beleggers als pensioenfondsen proberen ervoor te zorgen dat zij altijd een bepaalde verhouding tussen de verschillende beleggingsvormen als aandelen, obligaties en deposito's (spaargeld) hebben. Goed, het is niet makkelijk middenin een beurscrash aandelen bij te kopen, maar vaak wel consequent. Het omgekeerde geldt ook: als de beurs het goed doet, verkoopt u aandelen om de verhouding weer in evenwicht te brengen. Wie geen risico wil lopen, zet alles op een spaarrekening.

7. Zal ik nu wel van baan veranderen?
Dat ligt eraan hoe belangrijk zekerheid voor u is. Een nieuwe baan betekent bij een reorganisatie binnen het nieuwe bedrijf vrijwel zeker ontslag. Aan de andere kant: hoewel baanzekerheid de komende tijd minder vanzelfsprekend zal zijn, werkzekerheid blijft door de vergrijzing bestaan. Jobhoppers krijgen bovendien in hun nieuwe baan gemiddeld acht procent meer salaris dan in hun vorige.

8. Is het verstandig om een huis te kopen nu?
Veel banken zeggen geruststellend dat er helemaal geen huizencrash komt in Nederland, omdat het aanbod dankzij de strenge bouwregels nauwelijks stijgt. Maar wat als de rente opeens flink stijgt? De meeste mensen hebben daarvan voorlopig geen last omdat ze hun rente voor langere tijd vastgezet hebben. Maar dat neemt niet weg dat in dat geval de huizenprijzen op zijn best niet langer zullen stijgen - wat gezien de inflatie de facto leidt tot lagere prijzen.

9. Moet ik extra gaan sparen voor mijn pensioen?
Als het tegenzit met beleggingen, compenseren sommige pensioenfondsen dat door de pensioenen niet langer te allen tijde voor de inflatie te corrigeren. Dat kan betekenen dat u niet zoveel krijgt als verwacht. Ed Westerhout, econoom bij het Centraal Planbureau, denkt dat sommige pensioenfondsen de tegenvallende beleggingsopbrengsten zullen compenseren door de pensioenpremies te verhogen. Dan hoeft u dus niet extra te sparen, want dat doet u dan al met die hogere premie. Verhoogt uw pensioenfonds de premies niet, dan kunt u wel overwegen extra geld opzij te zetten.

10. Moet ik nog wel grote uitgaven doen?
Wacht nog heel even: als het slecht gaat met de economie, valt er makkelijker af te dingen. Winkeliers en verkopers komen met grote voorraden te zitten, en zijn dan bereid met grote kortingen te verkopen.
Bron: Intermediair
__
__

De kredietcrisis is weer in alle hevigheid terug. Is dit even als 1929? Hoeveel geld hebben centrale banken nog? Raakt u hierdoor uw centen kwijt? AD Geld & Recht beantwoordt tien vragen.

1. Is dit een herhaling van de 'krach' van 1929?
Economen trekken die parallel al sinds vorig jaar zomer. Ook de wilde jaren twintig van de vorige eeuw dreven op een waanzinnige groei van papieren rijkdom: krediet op krediet op krediet, tot de zeepbel uiteenspatte. Maar de wereldeconomie van 2008 heeft meer buffers dan die in 1929, en bovendien overheerst de VS niet zo als toen. Europa en Azië zijn economisch nu relatief sterker.

2. Kan de Amerikaanse economie helemaal instorten?
Daar vallen in ieder geval de hardste klappen. De VS leeft grootschalig op de pof, en die levensstijl loopt op zijn laatste benen. Maar als Europa en Azië de dollar keihard laten vallen, snijden ze zichzelf in de vingers, want ze hebben zelf ook enorme dollarreserves. Op korte termijn heeft het failliet van banken echter al een negatief effect: bankemployees worden werkloos, krediet wordt duur, gewone bedrijven blazen investeringsplannen af.

3. Waarom heeft niemand deze crisis kunnen voorkomen?
De crisis had wel kunnen worden voorkomen, als eerder was opgemerkt dat de rente te laag was en dat er veel te veel leningen werden verstrekt. Normaal gesproken loopt de inflatie op bij overkreditering, maar de centrale banken zagen tussen 2004 en 2007 geen inflatie: het geld werd 'verstopt' in de huizenmarkt en in allerlei ingewikkelde financiële producten. En dus dachten de toezichthouders dat er geen reden was de rente te verhogen.

4. Kunnen er ook Nederlandse banken 'omvallen'?
Dat kan natuurlijk altijd. Banken drijven, zoals het hele financiële systeem, op vertrouwen en dat kan als sneeuw voor de zon verdwijnen. Als het idee ontstaat dat een bank te veel slechte leningen in portefeuille heeft en niet meer aan zijn verplichtingen kan voldoen, wil niemand daar nog zijn geld onderbrengen, uit angst dat het niet veilig is. Dat is nu tussen banken onderling aan de hand. Ze vertrouwen elkaar niet en willen elkaar niet meer steunen. Vervolgens worden ze meer afhankelijk van spaargeld en van de noodleningen die centrale banken verstrekken.

5. De Nederlandsche Bank (DNB) garandeert maximaal 38.000 euro spaargeld. Hoe hard is die garantie?
Dat geld komt niet van de staat of van DNB, maar van alle banken samen. Die draaien op voor het falen van hun concurrent. Dat wil dus zeggen dat de garantieregeling keihard is, behalve in het theoretische geval dat alle banken omvallen.

6. De centrale banken pompen honderden miljarden in de markt. Hoe doen ze dat precies?
Door het gewenste bedrag op de computer in te tikken. Het is geen 'echt' geld, het zijn noodleningen. Als de banken hun zaakjes op orde hebben, wordt dat geld weer uit het systeem gehaald. Toch kunnen centrale banken dit niet eindeloos doen, want op den duur loopt hierdoor de inflatie op en inflatie bestrijden is nog steeds het belangrijkste doel van centrale banken.

7. Is mijn woekerpolis nu helemaal niets meer waard?
Beleggingen in Nederlandse aandelen zijn sinds begin dit jaar 30 procent in waarde gedaald: laat elke gedachte aan een positief rendement op deze producten varen. Er zijn ook veel beleggingshypotheken verkocht die bij slechte beleggingsrendementen een groter stuk van de inleg invorderen als verzekeringspremie. Voor die producten pakt deze crisis helemaal rampzalig uit.

8. Ik heb een hypotheek bij een verzekeraar die grote klappen krijgt op de beurs. Moet ik mij zorgen maken?
In Groot-Brittannië en de VS zijn de afgelopen maanden enkele hypotheekbanken overgenomen door de staat en daarbij is er voor de huizenbezitters niet veel veranderd: ze moeten zich gewoon aan de afspraken houden en netjes hun rente en aflossing blijven betalen.

9. Worden de pensioenfondsen ook geraakt door deze crisis?
Ja, deze crisis is slecht voor álle beleggingen en dus ook voor die van pensioenfondsen. De dekkingsgraad zal dalen. Na de vorige aandelencrisis (vanaf 2001) werden ze door de toezichthouder gedwongen bezittingen te verkopen en dat pakte zeer slecht uit, want er moest worden verkocht op het dieptepunt van de markt. Daarom moesten toen de pensioenpremies omhoog. Het is de vraag wat DNB nu zal doen. Pensioenfondsen hebben een veel langere adem dan andere beleggers, ze kunnen zich veel langer papieren verliezen permitteren.

10. Het kabinet zegt dat mijn koopkracht volgend jaar stijgt. Hoe hard is die belofte?
Die belofte was al achterhaald op het moment dat hij werd gedaan. Koopkracht is vooral afhankelijk van de economische groei en het is nauwelijks voor te stellen dat de groei in Nederland níet wordt aangetast door de huidige crisis. De berekeningen van minister Bos zijn ingehaald door deze acute crisis.
Met dank aan Casper de Vries, hoogleraar monetaire economie Erasmus Universiteit

**
Tien lichtpuntjes in de kredietcrisis

Ondanks de slechte berichten over omvallende banken en gedwongen huizenverkopen, zijn er fundamentele argumenten waar de lange termijnbelegger houvast aan kan hebben.

Sell in May and go away, but remember to come back in September. Wie zich dit jaar aan deze beurswijsheid had vastgehouden zou goede zaken hebben gedaan. In mei stond de AEX-index nog op ruim 480 punten, terwijl diezelfde index nu meer dan 100 punten lager noteert. Ondanks het gezegde is een daling in de zomerperiode echter geen wetmatigheid, dus kan er niet op worden geanticipeerd.

Zoals zo vaak geschreven: de kredietcrisis is een vertrouwenscrisis. Dat maakt het effect niet minder erg, maar dit geeft wel hoop voor de toekomst! Los van de slechte berichten over omvallende banken en gedwongen huizenverkopen is er een aantal fundamentele argumenten waar de lange termijnbelegger mijns inziens voldoende houvast aan kan hebben. Deze 10 :

* 1. Beursgenoteerde bedrijven maken momenteel, gemiddeld genomen, meer winst dan in het jaar 2000, toen de beurzen op hun hoogtepunt stonden.

* 2. Alle Amerikaanse verkiezingsjaren waren positief voor de beurs, op twee na. Dat is statistisch zeer significant. De Amerikaanse verkiezingen zijn op 4 november, dus u heeft nog even de tijd om hierover na te denken.

* 3. De bedrijfsresultaten lagen in het afgelopen halfjaar in 70% van de gevallen boven de verwachtingen.

* 4. Het gemiddelde totaalbedrag aan overnames lag in het eerste halfjaar van 2008 hoger dan dat van de afgelopen acht (!) jaar.

* 5. De AEX-index staat op het niveau van medio 1997. Het is alsof u aandelen kunt kopen tegen de prijzen van meer dan 10 jaar terug. 3 jaar later, in september 2000, stond de AEX-index bijna 100% hoger! Of de geschiedenis zich herhaalt weet ik natuurlijk ook niet, dus voorzichtigheid blijft geboden.

* 6. De gemiddelde koers/winstverhouding voor de Amsterdamse beurs ligt op een historisch dieptepunt. Dat geldt zowel voor het huidige niveau als voor de verwachting voor 2009. En aandelen worden gekocht op basis van verwachtingen voor de toekomst!
* 7. Het gemiddelde dividendrendement ligt op ruim 4%, met uitschieters naar ruim 7% voor ING en Aegon.

* 8. De olieprijs noteert weer beneden de 100 dollar.

* 9. Pensioenfondsen hebben in het 2e kwartaal voor een recordwaarde aan aandelen ingekocht.

* 10. De dollar is sterker geworden ten opzichte van de euro. Dat is goed voor Nederlandse bedrijven die zaken doen in Amerika.